Bologna staat bekend om zijn torens, maar er is nóg een markant symbool in de stad: de Fontana del Nettuno. Alleen al qua formaat is het een opvallende fontein – op de marmeren basis staat een bronzen standbeeld van Neptunus van ruim drie meter hoog. De ‘Zigánt’ wordt die dan ook wel genoemd, Bolognees dialect voor il gigante, de reus. Maar het opvallendste aan de fontein zijn misschien wel de vier vrouwenfiguren op de hoeken, met hun borsten waaruit het water spuit.
De Fontana del Nettuno werd gebouwd tussen 1563 en 1566, en werd algauw gebruikt door marktkoopmannen om hun groente in te wassen, en zelfs als openbaar urinoir. Daarom werd er in 1604 een hek om de fontein geplaatst, dat bijna drie eeuwen bleef staan, tot het in 1888 weer werd weggehaald.
De Neptunus van Giambologna
Het beeld van Neptunus, de God van de Zee, is het werk van de van oorsprong Vlaamse beeldhouwer Giambologna, de fontein zelf is een ontwerp van schilder en architect Tommaso Laureti. Behalve Neptunus, die de macht van de paus verbeeldt, zijn er meer figuren voor de fontein gemaakt. Zoals de vier genoemde vrouwenfiguren. En de vier putti, kleine engeltjes, die aan Neptunus’ voeten zitten. Die staan symbool voor de rivieren in de vier werelddelen die ten tijde van de bouw bekend waren, de Ganges, de Donau, de Amazone en de Nijl. Komt dit je bekend voor? Dat kan kloppen: ook de fontein op Piazza Navona in Rome heeft beelden die vier rivieren in vier werelddelen symboliseren. Alleen wordt Zuid-Amerika daar vertegenwoordigd door de Rio de la Plata, en niet door de Amazone.
Er zijn verschillende verhalen over de Neptunusfontein, bijvoorbeeld dat het geluk brengt om er twee rondjes omheen te lopen. Tegen de klok in. Vandaar dat studenten aan de Universiteit van Bologna, voordat ze een tentamen hebben, eerst eventjes langs de fontein gaan. Een pikanter verhaal is dat Giambologna zijn beeld van Neptunus oorspronkelijk een groter geslachtsdeel had willen geven. In plaats daarvan paste hij een optisch trucje toe: als je van een bepaalde kant opkijkt naar het beeld, lijkt de duim verdacht veel op iets anders. (En nee, daar heb ik geen foto van.)
Fontana del Nettuno gerestaureerd
Van juni 2016 tot december 2017 stond de Fontana del Nettuno in de steigers om gerestaureerd te worden. Sinds de steigers zijn weggehaald, staat Neptunus weer in volle glorie en van grote hoogte uit te kijken over het gelijknamige plein, Piazza del Nettuno.
Foto restauratie fontein: Annelies Kooijman; overige foto’s: Lex van den Bosch
