Misschien had de oorbel in Tobias’ oor wel al eerder vraagtekens kunnen oproepen. Toch werd pas in 1948 ontdekt dat onder het zestiende-eeuwse schilderij Tobias en de engel van de Italiaanse renaissancekunstenaar Titiaan een heel ander portret schuilging. Namelijk een portret van een vrouw en een jong meisje. Maar in de jaren, of liever: eeuwen, dat het in het Venetiaanse palazzo van de familie Barbarigo hing, had generaties lang niemand iets door.
De vermeende maîtresse van Titiaan
Meteen na de dood van Titiaan in 1576 was zijn Portret van een dame en haar dochter overgeschilderd in een voorstelling van Tobias en de engel, waarschijnlijk in het atelier van de Italiaanse schilder zelf. Waarom dit gebeurde, is niet helemaal duidelijk, maar er wordt wel gezegd dat de dame in kwestie Titiaans maîtresse was, en het meisje hun buitenechtelijke dochter. Het zou goed kunnen dat de nabestaanden van Titiaan die relatie verborgen wilden houden. Maar ook geld kan bij het overschilderen een rol hebben gespeeld: religieuze afbeeldingen verkochten in die tijd beter dan een portret van onbekenden.
Portret van een dame in ere hersteld
Het schilderij heeft na de Venetiaanse familie Barbarigo nog verschillende andere eigenaren gekend, onder wie Tsaar Nicolas I en de Parijse kunsthandelaar René Gimpel. Die laatste verborg zijn volledige collectie vlak voor de Tweede Wereldoorlog op een veilige plek in Engeland. Pas aan het eind van de twintigste eeuw werd het schilderij gerestaureerd. Nu zijn er van Tobias en de engel alleen nog foto’s over, en is het Portret van een dame en haar dochter in ere hersteld. Museum het Rubenshuis in Antwerpen kreeg het onlangs in langdurige bruikleen.
Rubenshuis, Wapper 9-11, Antwerpen, rubenshuis.be
Foto’s: KIK-IRPA
