Exposities Italiaanse kunst & cultuur in Nederland – 2022-2023

Van de installaties van arte povera-kunstenaar Giuseppe Penone in museum Voorlinden tot de ontwerpen van de beroemde couturier Gianni Versace in Groningen. Wat is er eind 2022, begin 2023 aan Italiaanse kunst en cultuur te zien in Nederlandse musea?

Op de agenda


Wassenaar – de arte povera van Giuseppe Penone

De Italiaanse kunstenaar Giuseppe Penone (1947) was de jongste vertegenwoordiger van de arte povera, een groep kunstenaars in Italië die zich aan het eind van de jaren zestig verzetten tegen de industrialisatie en de ontmenselijking in kunst. De overzichtstentoonstelling in museum Voorlinden laat goed zien hoe Penone de mens en de natuur dichter bij elkaar wil brengen. Onder meer door met materialen te werken die hij uit de natuur haalt, zoals bomen, marmer en zelfs aardappelen. Een monumentaal werk is Sculture di linfa (Lymfe sculpturen), een installatie die niet eerder buiten Italië werd getoond.

WAT & WAAR Giuseppe Penone, 8 oktober 2022 t/m 29 januari 2023, museum Voorlinden, Buurtweg 90, Wassenaar, website

TIP Het Stilte op sokken-uur, waarin je in complete rust het werk van Giuseppe Penone kunt bekijken. Elke zaterdag- en zondagochtend tussen 10 en 11 uur in museum Voorlinden; tickets zijn alleen van tevoren online te boeken, via deze link

Italiaanse kunst & cultuur in Nederland – Giuseppe Penone in museum Voorlinden, Wassenaar, eind 2022
Giuseppe Penone, Spazio di luce (Space of Gold), 2008 (foto: Antoine van Kaam © Archivio Penone, c/o Pictoright Amsterdam 2022)
Italiaanse kunst & cultuur - Giuseppe Penone
Giuseppe Penone, Respirare l’ombra – foglie di tè (To Breathe the Shadow – Tea Leaves), 2008-2022 (foto: Antoine van Kaam © Archivio Penone, c/o Pictoright Amsterdam 2022)


Enschede – Marinetti en het futurisme

De tentoonstelling Marinetti en het futurisme: manifest voor een nieuwe wereld werpt licht op het futurisme aan de hand van zijn charismatische leider, de Italiaanse dichter Filippo Tommaso Marinetti. Op 20 februari 1909 had Marinetti met zijn futuristisch manifest in de Franse krant Le Figaro een nieuw artistiek tijdperk ingeluid. De uitgangspunten (snelheid, toekomst, activisme) spraken veel jonge kunstenaars en intellectuelen aan. In de drie decennia daarna gebruikten de futuristen hun verbeeldingskracht om een radicaal nieuwe toekomst vorm te geven.

WAT & WAAR Marinetti en het futurisme, 25 september 2022 t/m 19 februari 2023, Rijksmuseum Twente, Lasondersingel 129, Enschede, website

Umberto Boccioni, Unieke vormen van continuiteit in de ruimte, 1913 (gegoten in 2011)
Umberto Boccioni, Unieke vormen van continuiteit in de ruimte, 1913 (gegoten in 2011)
Italiaanse kunst – Fortunato Depero, De gondelier, 1927
Fortunato Depero, De gondelier, 1927


Assen – kunst uit Pompeï en Herculaneum

Servies, beelden, fresco’s en mozaïeken – de opgravingen bij Pompeï en Herculaneum hebben vele schatten opgeleverd. Meer dan honderd daarvan zijn nu in Nederland te bewonderen op de tentoonstelling Sterven in schoonheid in het Drents Museum in Assen. Zoals het fresco met het portret van de bakker Terentius Neo en zijn vrouw uit de 1e eeuw na Chr.

WAT & WAAR Sterven in schoonheid, 20 november 2022 t/m 26 maart 2023, Drents Museum, Brink 1, Assen, open: di-zo 10-17 uur, zie de website voor tickets en meer informatie

Te zien op de expositie Sterven in schoonheid, Drents Museum, Assen, eind 2022-begin 2023
Fresco met portret van de bakker Terentius Neo en zijn vrouw, 1e eeuw na Chr., vindplaats Pompeï (foto: Museo Archeologico Nazionale in Napels)


Groningen – modeontwerper Gianni Versace

De expositie Gianni Versace Retrospective in het Groninger Museum toont outfits, accessoires, stoffen, tekeningen, interieurdesigns en filmopnames van de legendarische shows van Gianni Versace (1946-1997). De beroemde Italiaanse couturier, die op 15 juli 1997 werd vermoord, verbond mode met muziek, fotografie en grafisch ontwerp. Hij liep hiermee voorop in een tijd waarin modeshows en reclamecampagnes aan het veranderen waren in kunstwerken.

WAT & WAAR Gianni Versace Retrospective, 3 december 2022 t/m 7 mei 2023, Groninger Museum, Museumeiland 1, Groningen, meer info

Expositie Gianni Versace in Groningen
Gianni Versace, Silk Shirt Army (foto: Dirk Patschkowski)


Utrecht – Napolitaanse kerststalfiguren

Een typisch Napolitaanse kerststal, maar dan in Utrecht – in Museum Catharijneconvent is vanaf 18 december een kerststal te zien met achttiende-eeuwse, gerestaureerde figuren uit Napels. Anders dan de figuren heeft het decor juist een Nederlands tintje, want ze zullen te midden van Utrechtse iconen als de Domtoren, de grachten en de Sonnenborgh staan.

WAT & WAAR De mooiste kerststal van Nederland, 18 december 2022 t/m 8 januari 2023, Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38, Utrecht, gratis toegang, zonder te reserveren, meer info via deze link

Napolitaanse kerststalfiguren, Museum Catharijneconvent, Utrecht
Napolitaanse kerststalfiguren, Napels, circa 1725-1825 (foto: Femke Lockefeer)


Enschede – Sofonisba Anguissola

Vanaf 11 februari 2023 is in het Rijksmuseum Twenthe de eerste solotentoonstelling rond het leven en werk van de Italiaanse renaissanceschilder Sofonisba Anguissola (ca. 1532-1625) in Nederland te zien. Anguissola is een van de meest getalenteerde portretkunstenaars van de Italiaanse zestiende eeuw. Haar levensloop vormt de leidraad van de tentoonstelling. Haar jeugd en opleiding in Cremona, haar tijd als hofdame aan het Spaanse hof in Madrid en haar laatste levensjaren op Sicilië en in Genua. Aan de hand van deze drie locaties wordt Sofonisba’s artistieke ontwikkeling getoond, van de vroege familieportretten tot de ingetogen religieuze voorstellingen uit haar laatste levensjaren.

WAT & WAAR Sofonisba Anguissola, 11 februari t/m 11 juni 2023, Rijksmuseum Twenthe, Lasondersingel 129, Enschede, website

Italiaanse kunst & cultuur – Sofonisba Anguissola, Het schaakspel, 1555, olieverf op doek, The Raczyński Foundation, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznan
Sofonisba Anguissola, Het schaakspel, 1555 (The Raczyński Foundation, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznan)
Italiaanse kunst – Sofonisba Anguissola, Zelfportret, 1558, olieverf op doek, Galleria Colonna, Collectie Prinses Colonna, Rome
Sofonisba Anguissola, Zelfportret, 1558 (Galleria Colonna, Rome)

Foto (uitsnede) boven aan deze blog: Sofonisba Anguissola, Zelfportret bij de schildersezel, 1556 (Muzeum – Zamek w Łancucie, Łancut)