Ga op reis naar de hak van Italië en je zult zien: vaak krijg je je orecchiette op een heel herkenbaar bordje geserveerd. Het beroemde servies van Puglia bestaat uit witte of crèmekleurige borden, schalen, kannen, bekers en kommetjes die versierd zijn met een subtiele rand van blauwe stippen. Samen vormen de stippen steeds een bloemetje. Soms is in het midden van de schaal of het bord nog een haan afgebeeld. Het is de gallo of galletto salentino, de haan uit de Salento. Daar, het uiterste puntje van Puglia, komt het servies namelijk vandaan.
Keramiek uit Grottaglie
Eigenlijk weet niemand precies waarom er een haan op het servies staat. ‘Maar wél is zeker dat het afbeelden van een haan een heel oud gebruik is, dat veel verder teruggaat dan de middeleeuwen,’ vertelt Mariangela Martellotta. Mariangela is architecte en komt uit Grottaglie, de bakermat van de Pugliese keramiek. Ze heeft zich verdiept in de herkomst van het beroemde servies uit haar geboortestreek.
Mariangela: ‘In het Museo della Ceramica in Grottaglie zijn vazen uit de zesde eeuw voor Christus te zien met een haan erop. De oude Grieken associeerden dieren met goden. De haan bijvoorbeeld was in de oudheid een attribuut van verschillende goden, zoals Hermes. Maar pas vanaf eind negentiende, begin twintigste eeuw krijgt de haan op het keramiek uit Puglia z’n huidige vorm. Wie daar een belangrijke rol bij heeft gespeeld, was Luigi Motolese (1879-1952). Hij was een in Grottaglie geboren en opgegroeide kunstenaar met een heel eigen stijl.’
Antieke borden
Het servies wordt nog altijd geproduceerd en vaak eet je van vrij nieuwe bordjes. Maar er zijn ook antieke exemplaren. Zoals de borden bij bed & breakfast Poggio Tafuri in Andria. Eigenares Cristina erfde ze van haar betovergrootouders en is er terecht heel voorzichtig mee. Door de jaren heen zijn ze al eens gebroken en weer gerestaureerd. Haar antieke borden zijn dan ook niet om van te eten, alleen om naar te kijken!
Met dank aan: Mariangela Martellotta. Foto’s: Lex van den Bosch, Annelies Kooijman en Veerle Schyns voor parliamoitaliano.nl