Sardinië is een bijzonder deel van Italië. Een eiland met een eigen cultuur, in veel opzichten heel anders dan de Italiaanse. Zo voelen de bewoners het vaak zelf ook: we zijn geen Italianen, we zijn Sardijnen! Die liefde voor hun eiland zie je in verschillende dorpen terug in de murales, muurschilderingen op de huizen. Portretten van de lokale bevolking in klederdracht. Van boeren aan het werk op het land. En ook trompe-l’oeilschilderingen van deuren, ramen en stenen muurtjes, die de dorpse sfeer nog eens extra benadrukken.
Orgosolo
De bekendste murales van Sardinië zijn te vinden in Orgosolo. Maar dat is inmiddels lang niet het enige dorp op het eiland met beschilderde gevels. Met dit verschil dat de murales tegenwoordig ook weleens puur decoratief zijn, terwijl die van Orgosolo van oorsprong een politieke en maatschappelijke boodschap hebben.
Het onherbergzame gebied waar Orgosolo ligt, de Barbagia-regio, was in de jaren zestig berucht vanwege z’n banditismo. De lokale bevolking zette zich af tegen onderdrukking door de staat. Er werd vee gestolen, er werden mensen ontvoerd. De Siciliaanse regisseur Vittorio De Seta maakte er in 1961 een film over, Banditi a Orgosolo.
De eerste murales in Orgosolo dateren van eind jaren zestig, toen Dioniso, een groep activistische toneelspelers en kunstenaars onder leiding van Giancarlo Celli, naar Sardinië vertrok. Met hun pamflettistische muurschilderingen steunden ze de strijd van de lokale bevolking. In de jaren erna werden steeds meer huizen beschilderd, door onder anderen Francesco Del Casino. Het grootste deel van de murales in Orgosolo zijn van zijn hand.
Tinnura
De muurschilderingen in het dorp Tinnura, aan de westkant van Sardinië, zijn lang zo oud niet als de murales in Orgosolo. Ze dateren uit het begin van deze eeuw, tussen 2002 en 2005 ongeveer. Maar ook hier is het een dorp vol.
Vooral de Via Nazionale, de doorgaande weg die dwars door Tinnura loopt, is aan beide kanten versierd. Veel van de murales zijn geschilderd door Pina Monne en vaak verbeelden ze het traditionele dagelijkse leven. Maar daartussen pronkt ook het trotse portret van de Italiaanse vrijheidsstrijder Giuseppe Garibaldi, in 2011 geschilderd ter ere van de 150ste verjaardag van de eenwording van Italië.
Urzulei
Weer een heel andere sfeer hangt er in Urzulei, een dorp aan de oostkant van Sardinië. Het is een afslag van de SS125, een prachtige panoramaroute van Dorgali naar Baunei. De meeste murales zijn hier in zwart-wit uitgevoerd, naar oude foto’s van vroegere bewoners uit het dorp. Ze zijn geschilderd in het kader van het project Memoria e Identidade, uit 2002. Een mooie reis door de geschiedenis van Urzulei!
San Sperate
Ook San Sperate, in het zuiden van Sardinië, staat bekend als ‘kunstdorp’. De eerste muurschildering in het dorp werd eind jaren zestig door Pinuccio Sciola gemaakt. De inmiddels overleden kunstenaar wilde ervoor zorgen dat oude tradities niet verloren gaan, en nodigde ook anderen uit om murales aan te brengen. In deze blog lees je meer over San Sperate.
Meer murales op Sardinië
Behalve in de ‘kunstdorpen’ Orgosolo, Tinnura en San Sperate, zijn er in nog veel meer Sardijnse dorpen murales te ontdekken. Wij zagen bijvoorbeeld een muurschildering in Tresnuraghes, een dorp aan de westkant van het eiland. Deze schildering, op de hoek van de Via Tuveri met de Via Roma, is gemaakt door Pina Monne, die ook veel in het dorp Tinnura heeft gedaan. En onderweg van de westkust naar de Romaanse kerk Santa Trinità di Saccargia reden we langs de beschilderde gevels aan de Via Brigata Sassari in Muros, tegenover nummer 15.
Foto’s: Annelies Kooijman | Parliamoitaliano.nl (Tinnura, Muros, Tresnuraghes, Urzulei), Noor de Rooij (San Sperate), Isa Maks (Orgosolo) en Pixabay (Orgosolo)
