In Piemonte is een mooi initiatief: Chiese a porte aperte, ‘opendeurkerken’. Het gaat om kapellen en kerkjes die je via een app en een QR-code kunt openen en bezoeken. Binnen sieren oude frescoschilderingen de muren. Vaak liggen deze kapellen heel afgelegen en zou het te arbeidsintensief zijn om er tijdens bezoekuren steeds iemand te hebben zitten. Met de app kun je nu op eigen houtje naar binnen om de fresco’s te bewonderen. Een half uur lang ben je de enige in de kapel, een heel bijzondere ervaring.
Kapellen bij Bardonecchia
In totaal zijn er 33 Chiese a porte aperte, bijna allemaal in Piemonte, en eentje in de aangrenzende regione Valle d’Aosta. Ik bezocht drie van de kapellen, in Horres, Melezet en Les Arnauds, gehuchten behorend bij de gemeente Bardonecchia. In deze blog neem ik je ermee naartoe.
Cappella di San Sisto – Melezet
De weg naar de Cappella di San Sisto schijnt in de zomer makkelijk te vinden te zijn. Maar in de winter, met het pad verborgen onder een pak sneeuw, is het even zoeken. We zijn een stil weggetje ingeslagen en gaan te voet verder. Net na een groot huis dat er onbewoond uitziet, steken we door naar de kapel, die we van een afstandje al hebben gespot. Die werd gebouwd in de tweede helft van de vijftiende eeuw. Hij ligt hoog en afgelegen, en had waarschijnlijk veel te lijden onder de wind. Op de gevel onder het larikshouten dak zien we de eerste fresco: een afbeelding van het Laatste Oordeel.
We scannen de QR-code om binnen te komen. Daar drukken we op de knop om de audiogids te starten, we kunnen kiezen uit Italiaans, Frans en Engels. Zodra de stem begint te vertellen, gaan er lampen aan die focussen op de frescoschildering waarover gesproken wordt. Zoals de Annunciatie op de rechtermuur, met daaronder de heilige Christoffel en ernaast de heilige Sebastiaan. En achteraan scènes uit het leven van San Sisto, aan wie de kapel is gewijd. Deze Sixtus II was de 24ste paus van de Rooms-Katholieke kerk, van 30 augustus 257 tot aan zijn dood, nog net geen jaar later.
Cappella di Notre Dame du Coignet – Les Arnauds
De Cappella di Notre Dame du Coignet ligt midden tussen de skipistes van Bardonecchia, en is in de winter alleen te bezoeken door ernaartoe te skiën. De kapel werd voor 1496 gebouwd en aan het begin van de zestiende eeuw uitgebreid. De schildering op de buitengevel dateert uit die tijd. De fresco’s binnen zijn ouder, zoals de centrale Pietà. Op de linker- en de rechtermuur zie je schilderingen van Sant’Agata en Santa Lucia, twee christelijke martelaressen. De heilige Lucia is, zoals altijd, afgebeeld met in haar hand een schaaltje met daarop haar eigen ogen. Ook de heilige Agatha kun je herkennen aan de gruwelijkheden waaraan ze werd blootgesteld: haar borsten werden afgesneden.
Cappella dei Santi Andrea e Giacomo – Horres
De Cappella dei Santi Andrea e Giacomo in het gehucht Horres was de eerste kapel waar ik naartoe ging. Tijdens mijn sneeuwschoenwandeling met gids Susanna hadden we ook een bezoek aan de kapel gepland. Helaas bleek dat makkelijker gezegd dan gedaan: na het scannen van de QR-code geeft de app wel aan dat we naar binnen kunnen, maar de deur gaat niet open. Het maakt meteen duidelijk dat het systeem niet waterdicht is, althans in de winter. De zonnepanelen bij de kapellen krijgen in de koude maanden niet altijd genoeg zonlicht om capaciteit op te bouwen. Jammer, want nu kunnen we de fresco’s aan de binnenkant van de kapel niet zien. Maar gelukkig zijn op de buitengevel nog delen van schilderingen bewaard gebleven, waaronder een Cavalcade van de ondeugden.
Chiese a porte aperte – zo gaat het in zijn werk
Om gebruik te kunnen maken van de app, moet je je eerst registreren via de website, onder ‘Crea un account’ (Maak een account aan), waarbij je je persoonlijke gegevens moet invullen, inclusief het nummer van je paspoort of identiteitsbewijs. Helaas is die pagina alleen in het Italiaans beschikbaar. Als je ingelogd bent op de app, kun je een bezoek inplannen via ‘Nuovo biglietto’ (Nieuw ticket). Kies de kapel uit de lijst en vul de datum, het tijdslot en het aantal personen in. Eenmaal bij de kapel die je wilt bezoeken, scan je de QR-code op de deur, en als het goed is, gaat de deur open. Let erop dat je de app toegang geeft tot je locatie; anders werkt het niet. Als de deur niet opengaat, kun je bellen met het telefoonnummer dat bij de kapellen vermeld staat.
Overzicht van de Chiese a porte aperte in Piemonte en Valle d’Aosta
Valli alpine
Cappella dei Santi Andrea e Giacomo, Bardonecchia, Fr. Horres ◆ Cappella di Notre Dame du Coignet, Bardonecchia, Fr. Les Arnauds ◆ Cappella di San Sisto, Bardonecchia, Fr. Melezet ◆ Cappella di Sant’Andrea, Chiomonte, Fr. Ramats ◆ Cappella di San Sebastiano, Giaveno ◆ Certosa Madonna della Losa, Gravere, Fr. Losa ◆ Cappella di San Giulio, Lemie ◆ Cappella dell’Annunciazione, Salbertrand, Fr. Oulme
Langhe/Roero-gebied, ten zuidwesten van Asti
Confraternita di Santo Spirito, Castagnito ◆ Cappella del Santissimo Crocifisso, Magliano Alfieri ◆ Cappella di San Rocco, Mombarcaro ◆ Confraternita di San Bernardino, Monteu Roero ◆ Cappella di San Ponzio Diacono, Monticello d’Alba ◆ Cappella di San Rocco, Santa Vittoria d’Alba ◆ Confraternita di San Francesco, Santa Vittoria dAlba ◆ Confraternita di San Michele, Serravalle Langhe ◆ Santuario di N. S. del Tavoleto, Sommariva Perno
Monferrato
Cappella di San Giovanni alle Conche, Calamandrana ◆ Abbazia di Santa Fede, Cavagnolo ◆ Chiesa di San Felice, Cinaglio ◆ Chiesa di San Lorenzo, Montiglio Monferrato
Monregalese
Cappella di Santa Croce, Mondovì Piazza ◆ Cappella di San Bernardo d’Aosta, Piozzo ◆ Cappella di San Maurizio, Roccaforte Mondovì
Pinerolese/Saluzzese
Cappella di Santo Stefano, Busca ◆ Cappella della Madonna del Boschetto, Frossasco ◆ Cappella di San Bernardino da Siena, Lusernetta ◆ Cappella di San Salvatore, Macra ◆ Cappella di Santa Lucia alle Vigne, Pinerolo ◆ Cappella di Santa Maria di Missione, Villafranca Piemonte
Valle d’Aosta/Canavese
Cappella di Santa Maria di Vespiolla, Baldissero Canavese ◆ Chiesa di Santo Stefano di Sessano, Chiaverano ◆ Cappella di San Grato, Nole Cappella di San Michele, Verrayes, Fr. Marseiller (Valle d’Aosta)
Foto’s: Lex van den Bosch, Annelies Kooijman | parliamoitaliano.nl
Leave a Reply